Drodzy czytelnicy, chciałabym podzielić się własnym doświadczeniem z zakresu wpływu języka ojczystego na uczenie się języka obcego o dużym stopniu podobieństwa. Takie podobieństwo występuje w bardzo wysokim stopniu, na przykład, pomiędzy językiem polskim a ukraińskim (około 70% zasobów słownictwa).

Niezaprzeczalnym jest fakt, że podobnych języków uczymy się łatwiej, alej podobieństwa nieraz powodują liczne błędy gramatyczne. Często obserwuję to zjawisko przy nauczaniu języka polskiego Ukraińców. Dzięki podobieństwu tak dużej ilości słów możemy bez problemu się porozumieć, ale łatwo jest zapomnieć, że słowo o podobnym brzmieniu może inaczej się odmieniać i co gorsza, mieć zupełnie inne lub nawet przeciwne znaczenie. O wyrazach o podobnym brzmieniu a odmiennym znaczeniu, tak zwanych fałszywych przyjaciołach mówię także w swoim wideo na kanale YouTube:

Błędy tego typu obserwuję w każdej grupie wiekowej, natomiast, szybkość ich eliminacji zależy od indywidualnych zdolności, doświadczenia (przede wszystkim znajomości innych języków obcych) oraz motywacji uczących się. Co prawda, z wpływem znajomości innych języków obcych też bywa różnie. Jeżeli pierwszym językiem obcym moich uczniów jest język angielski, nieraz powoduje to specyficzny sposób czytania wyrazów zapisanych polskim alfabetem (czytanie polskich słów z angielskim akcentem, który natychmiast znika przy czytaniu cyrylicą).

Uważam, że w przypadku dużego podobieństwa pomiędzy językiem pierwszym, a językiem obcym, należy, niezależnie od stosowanej metody, urozmaicić nauczanie w następujący sposób:

1. Skupić się na różnicach (nauczyciel powinien wytłumaczyć na konkretnych przykładach lub pozwolić „odkryć” najczęściej popełniane błędy i wyjaśnić, że są one zjawiskiem naturalnym i nie powinny powodować bariery, ale należy nauczyć się samodzielnej obserwacji i eliminacji).
2. Wykorzystać pozytywne aspekty, w tym – emocjonalny, wynikający przy podobieństwie języków i poniekąd różnym znaczeniu podobnie brzmiących wyrazów. Podobieństwo wyrazów na początkowym etapie nauczania stwarza u uczących się wrażenie, że ktoś „przekręca” znane słowa i wymawia je w inny, poniekąd śmieszny sposób, już nie wspominając o czasem nawet odwrotnym znaczeniu. Takie wyrazy wywołują uśmiech i łatwo się zapamiętują. Kiedy zauważymy, że efekt zabawy znika, może to oznaczać, że uczeń przechodzi na bardziej zaawansowany poziom.
3. Pokazać uczniom oczywiste zalety podobieństwa tych języków i nauczyć wykorzystania podobieństwa w gramatyce (na przykład, nie ma nic prostszego dla osoby władającej językiem wschodniosłowiańskim, niż nauczyć się rozróżniania wyrazów pisanych przez [ż] lub [rz], ponieważ czasem wystarczy jedynie przetłumaczyć wyraz, żeby jego napisanie stało się oczywiste.

Zbieżność między dwoma (lub więcej) językami może być przyczyną występowania wzmożonej interferencji u uczących się, która jest przyczyną dużej liczby błędów gramatycznych przy dobrej sprawności komunikacyjnej (a przynajmniej dobrego rozumienia języka obcego ze słuchu), jednakże pozytywny wpływ tego zjawiska znacznie przeważa i może w dużym stopniu przyspieszyć nauczanie.

Porównanie języka polskiego do ukraińskiego i rosyjskiego można znaleźć u mnie na kanale